Heavy shit

Plots zitten ze allemaal recht. Hun ogen volgen geïnteresseerd. Het is dat moment waarvan je hoopt dat je het elke lezing kan bereiken. Het lukt niet altijd. Maar vandaag, op de Voorleestoer in Sint-Niklaas, lukt het me een paar keer. Telkens op hetzelfde moment. Het moment waarop ik vertel waarom ik regelmatig verhalen schrijf die niet goed aflopen. Donkere, triestige verhalen die koteren op plekken waar niet al te veel daglicht komt.

Natuurlijk zijn sprookjes belangrijk. Natuurlijk verdwijn ik ook graag in feelgood. Een mens moet geloven dat een happy end kan, dat het goede wint. Maar soms komen dingen niet goed. Soms zijn ze gewoon heavy shit. Hoe hard iedereen ook probeert. Hoe graag iedereen ook wil dat het anders is. Hoe oneerlijk en fout dat ook is. Toch komen sommige dingen gewoon niet goed. Ik vertel dat ik het belangrijk vind dat dat ook gezegd kan worden. Dat dat ook gezegd moet worden. Niet om erin te wentelen of er drama mee te creëren, maar gewoon omdat dat soms het verhaal is. Omdat het zo hard kan troosten soms om net dat te horen. En omdat vanuit die troost en erkenning dan weer iets anders kan komen.
Verhalen kunnen voor mensen zorgen. Ik hamer erop in elke lezing die ik doe. Het is de voornaamste reden waarom ik schrijf. En toch, denk ik nog maar eens, op weg naar huis met al die tienerogen nog in gedachten, waarom kunnen en durven we die verhalen toch zo weinig vertellen? Dit is niet goed en het zal niet goed komen. En dat is dikke shit. Waarom krijgen we dat zo weinig gezegd?
Ik weet het best, we leven in een maatschappij die problemen aanpakt tot ze geen problemen meer zijn. En als het nog een probleem is, dan heb je het nog niet voldoende of niet op de juiste manier aangepakt. Het is het verhaal dat ik mezelf ook heel lang verteld heb. De laatste tijd minder. Omdat ik het niet meer echt geloof. Omdat het voor mij in elk geval niet (meer) zo lijkt te werken. Omdat ik nu besef dat ik ook voor een ander verhaal kan kiezen. Moeten we af en toe toch niet wat meer stilstaan bij de verhalen die we (onszelf) vertellen? De boodschap die we geven? De impact die volgt?

Gelukkige mensen zijn saaie personages. Ook dat zeg ik vaak in lezingen. Niet omdat ik mensen hun geluk niet gun – go for it, by all means! Maar los van het feit dat ik geloof dat geluk geen einddoel is dat je (dan voor altijd) kan ‘hebben’, maar hoogstens iets dat je kan zijn, idealiter regelmatig, along the way. Los daarvan. Een verhaal wordt pas interessant als er wrijving en conflict is. Want dan zijn er ook kansen voor verandering, voor groei. Water dat stilstaat is dood water, dat is met een verhaal niet anders.
Ik hoef het deze leerlingen niet te vertellen, hoe strak de mal is en hoeveel moeite ze zullen moeten doen om zich erin te wringen. Ze kennen het verhaal maar al te goed. Het is hen al zo vaak verteld, op zoveel manieren. Ze moeten boven al productieve, goed presterende en meewerkende burgers worden. (En zo en passant ook liefst gelukkig.) Ik hoop dat we ook de verhalen kunnen blijven vertellen die erkennen en zorgen en troosten. Die zeggen: je bent een mens en mensen maken fouten. Die vertellen: soms komt het niet goed en dat zegt niets over jouw waarde of over die ander. Soms is het gewoon zo.
Laten we die verhalen allemaal ook wat meer vertellen. En dan komt het, misschien, toch nog allemaal goed.